Choroby naczyniowe to inaczej choroby układu krążenia, czyli serca oraz naczyń krwionośnych: tętnic i żył. W dużym stopniu nabyte schorzenia tego układu są skutkiem nieprawidłowej diety oraz braku ruchu. Odpowiednie odżywianie oraz wysiłek fizyczny zarówno przeciwdziałają, jak i ograniczają spustoszenie, które czynią choroby naczyniowe. Na choroby naczyniowe szczególnie narażone są osoby z nadwagą i otyłe, uzależnione od palenia papierosów oraz żyjące w stanie dużego napięcia nerwowego.
Nabyte choroby naczyniowe serca to przede wszystkim wieńcówka, czyli choroba niedokrwienna serca, objawiająca się silnym bólem w okolicy mostka, promieniującym w kierunku żuchwy i barku. Spowodowana jest ona przez tworzące się w naczyniach wieńcowych, czyli tych okalających serce, blaszek miażdżycowych, złogów tłuszczu, które ograniczają przepływ krwi.
Choroby naczyniowe dotykające żył to przede wszystkim żylaki i związana z nim żylna choroba zakrzepowo-zatorowa. Żylaki dotykają często kobiet, ponieważ związane są z wysokim poziomem estrogenu. Narażone są w szczególnym stopniu kobiety zażywające antykoncepcję hormonalną. W zaawansowanym przebiegu choroby żyły rozszerzają się do tego stopnia, że są widoczne na nogach w postaci grubych splotów. Krew w tak rozszerzonych żyłach płynie wolniej, bo musi płynąć w górę ciała. Rośnie tym samym ryzyko wystąpienia skrzepów. Choroba wykazuje tendencję do dziedziczenia. Brak uwidocznionych żył nie oznacza, że naczynia się nie rozszerzyły w stopniu wymagającym terapii albo nawet zabiegu. Stwierdzić to można dopiero po badaniu przy użyciu urządzenia Dopplera.
Powiązane z żylakami choroby naczyniowe to zapalenie żył oraz zakrzep żył głębokich. Przyczyna zapalenia żył powierzchniowych nie jest poznana. Zwykle dotyka osób starszych, zwłaszcza po urazie lub długotrwałym unieruchomieniu. Częstotliwość wystąpienia tej choroby zwiększają inne choroby naczyniowe, takie jak żylaki. Objawy są nietrudne do przeoczenia: zmieniona zapalnie niedrożna żyła obrzmiewa i bardzo boli. Czasem występuje też gorączka. Natomiast zakrzep żył głębokich nie daje żadnych objawów aż do nagłego wystąpienia zatoru tętnicy płucnej lub innych groźnych dla życia konsekwencji. Przyczynami są, oprócz długotrwałego unieruchomienia w łóżku, stosowanie tabletek antykoncepcyjnych lub innych leków zawierających estrogen oraz zaburzenia w krzepnięciu krwi. Czasem choroba ta występuje po przebytym porodzie lub poronieniu.
Choroby naczyniowe objawiają się również nadciśnieniem tętniczym. Pojawia się ono, gdy ściany tętnic tracą swoją elastyczność. Objawia się bólami głowy, szumieniem i dzwonieniem w uszach, kołataniem serca. Nieleczone w odpowiednim momencie powoduje inne choroby naczyniowe, takie jak zawał mięśnia sercowego, poza tym udar mózgu, niewydolność nerek. U części ludzi nadciśnienie jest określone jako pierwotne i samoistne, a jego przyczyna jest nieznana. Pozostała część chorych cierpi na nadciśnienie wtórne związane z nieprawidłową dietą oraz paleniem papierosów.
Zawał mięśnia sercowego to wynik niedokrwienia serca i w rezultacie jego martwica. Przyczyną tego stanu są zwykle inne choroby naczyniowe, najczęściej choroba wieńcowa. Objaw zawału to nagły ból w klatce piersiowej połączony z zawrotami głowy, utratą przytomności, nudnościami i spłyceniem oddechu.
Choroby naczyniowe mogą również prowadzić do udaru mózgu. Przyczyną jest najczęściej zakrzep w tętnicy mózgowej lub zator wywołany skrzepliną powstałą zwykle w sercu, która trafia do tętnic mózgu wraz z prądem krwi. Inne przyczyny to krwotoki śródmózgowe lub podpajęczynówkowe, kiedy to osłabione naczynia lub tętniaki uwalniają krew do mózgu. Choroby naczyniowe zwiększające ryzyko wystąpienia udaru mózgu to nieleczone nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, cukrzyca, nadwaga, wysokie stężenie cholesterolu we krwi, a także nadużywanie alkoholu i palenie papierosów.
Gorączka reumatyczna, czyli ostra infekcja powodująca zapalenie stawów, oczu, nerwów , a także serca. Objawami tej choroby są: wysoka gorączka, wysypka, bóle stawów, mięśni oraz ból w klatce piersiowej i duszności, nasilające się podczas kaszlu i leżenia. Najczęściej do choroby reumatycznej serca dochodzi na skutek powikłań po anginie paciorkowcowej.
Nietypową przypadłością, jak na choroby naczyniowe, jest objaw Raynauda, czyli marznięcie nosa i małżowin usznych oraz drętwienie palców u dłoni i stóp. Jest to wywołane nadmiernym skurczem naczyń krwionośnych w wyniku stresu lub obniżonej temperatury otoczenia. Przyczyna tego schorzenia jest nieznana. U chorych następują wyraźne zmiany zabarwienia palców: od bladoróżowego lub białego, spowodowane zmniejszonym przepływem krwi, poprzez kolor siny, wywołany niedoborem tlenu docierającego do tkanek, aż po ciemnoczerwony, wynikający ze skierowania większej ilości krwi do zmienionej okolicy. U części pacjentów skóra palców rąk i nóg staje się gładka, błyszcząca i cienka na skutek utraty budującej ją tkanki. W ciężkich przypadkach naczynia krwionośne ulegają pogrubieniu i mogą się w nich tworzyć zakrzepy.
Choroby naczyniowe mogą się również objawiać wybroczynami i plamicami, czyli wylaniem się krwi poza naczynia krwionośne. Jeśli krew wydostająca się z naczyń przenika do tkanki podskórnej, tworzą się siniaki przybierające formę drobnych czerwonobrązowych lub purpurowych kropek, nazywanych wybroczynami, lub większych plam, określanych jako plamice. Choroby naczyniowe, które powodują powstawanie takich siniaków, to plamica prosta, zwana też łatwym siniaczeniem, oraz plamica starcza, pojawiająca się wśród osób w podeszłym wieku. Większość rodzajów krwawień naczyniowych jest wynikiem czasowych zmian w składzie krwi oraz zaburzeń tkanki tworzącej ściany naczyń krwionośnych, przez co łatwo ulega ona uszkodzeniu. Zachodzi to na skutek przebytych infekcji, w reakcji na leki lub w przebiegu choroby autoimmunologicznej. Zwykle siniaczenie nie jest niebezpieczne, a plamy i wybroczyny same znikają w ciągu kilku lub kilkunastu dni. Warto jest unikać preparatów z kwasem acetylosalicylowym, bo zwiększają one prawdopodobieństwo siniaczenia.
