Zwyrodnienie stawu biodrowego dotyka wiele osób po 60. roku życia. W większości przypadków jego przyczyną jest wada rozwojowa biodra, w postaci zbyt płytkiej panewki stawu, w której porusza się głowa kości udowej. Podczas ruchu, ześlizguje się ona poza panewkę, co prowadzi w konsekwencji do stopniowego niszczenia stawu biodrowego. Wśród przyczyn schorzenia, wymienia się również często urazy i choroby biodra przebyte w dzieciństwie, nadwagę, cukrzycę, alkoholizm i szereg innych zaburzeń gospodarki lipidowej w organizmie. Objawem jest ból w pachwinie i biodrze, który w miarę trwania choroby, wpływa na coraz mocniejsze ograniczenie możliwości ruchów w stawie.
Bardzo ważne jest odciążenie chorego stawu i regularna gimnastyka, która wzmocni mięśnie. Wskazane są także zabiegi fizykoterapeutyczne oraz niesterydowe leki przeciwzapalne w okresach nasilenia bólu. Jednak zaawansowany stan choroby jest już wskazaniem do zabiegu wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego.
Nowy staw biodrowy
Dzisiejsza ortopedia dysponuje wieloma rodzajami sztucznych stawów, które idealnie odtwarzają funkcje tych prawdziwych. Zabieg wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego polega na operacyjnym obcięciu głowy i szyjki kości udowej oraz zastąpieniu ich kulą, wykonaną z metalu, zakończoną trzpieniem, a więc specjalnym bolcem, który zostaje osadzony w jamie szpikowej pozostałej kości udowej. Zniszczony staw biodrowy zastępuje zatem nowa głowa kości i nowa panewka.
Rehabilitacja stawu biodrowego po operacji wstawiania endoprotezy
Po operacji, choremu podaje się przede wszystkim leki przeciwzakrzepowe, przeciwbólowe i antybiotyki. Dla każdej takiej osoby przygotowuje się indywidualny zestaw ćwiczeń oraz plan współpracy z rehabilitantem. Ćwiczenia należy wykonywać nie tylko w szpitalu, ale również w domu. Rozpoczyna się je już od pierwszych dni po zabiegu. Zaletą systematycznych, wykonywanych trzy razy dziennie ćwiczeń, jest nie tylko umożliwienie szybszego powrotu do samodzielnego funkcjonowania, ale również zmniejszenie bólu. Dlatego też prawidłowa rehabilitacja stawu biodrowego, pozwoli szybko wrócić do wykonywania codziennych czynności, poprawiając komfort życia i stan psychiczny pacjenta. Większość osób, po takiej operacji, w ciągu kilku miesięcy odstawia środki przeciwbólowe i wraca do całkowitej sprawności. Oczywiście, aby do tego doprowadzić, konieczny jest wysiłek i pełne zaangażowanie pacjenta w proces rehabilitacyjny.
Na czym polega wczesna rehabilitacja?
Rehabilitacja zaczyna się już w pierwszej dobie po zabiegu i obejmuje ruch kończyn, próby przesiadania oraz pionizacji pacjenta. Ćwiczenia te mają za zadanie przywrócenie prawidłowego krążenia oraz zapobieganie zakrzepicy. W kolejnych dniach chory ćwiczy wstawanie z łóżka, mycie się, próbuje także pokonywać schody, oczywiście z pomocą drugiej osoby. Wtedy również chory rozpoczyna spacery z balkonikiem lub o kulach. Bardzo ważne są też w tym czasie ćwiczenia oddechowe, które wpływają na zmniejszenie obrzęku.
Rodzaje ćwiczeń rehabilitacyjnych
Po operacji endoprotezy stawu biodrowego, chory nie tylko uczy się codziennych czynności w tej nowej sytuacji. W tym czasie powinien poddać się różnego rodzaju ćwiczeniom. Wśród nich wyróżnia się:
– ćwiczenia izometryczne, polegające na napinaniu mięśni pośladkowych, mięśnia czworogłowego i tylnych mięśni uda oraz poprzecznych mięśni brzucha;
– ćwiczenia czynne z oporem czyli samodzielne ruchy kończyną operowaną, które mają na celu zmniejszenie zaników mięśniowych oraz poprawę ich wytrzymałości.
O czym należy pamiętać podczas rehabilitacji?
Bardzo dobrze byłoby rozpocząć rehabilitację jeszcze przed operacją. Wtedy bowiem fizjoterapeuta przygotuje przyszłego pacjenta psychicznie i fizycznie do tego zabiegu. Przede wszystkim nauczy go, jak prawidłowo wstawać, siadać, leżeć po operacji, czy jak poruszać się o kulach. Każdy pacjent powinien zastosować się do pewnych zaleceń rehabilitacyjnych, które dotyczą:
– pozycji podczas snu w pierwszych tygodniach po zabiegu – należy spać tylko na plecach, by nie doprowadzić do zwichnięcia w stawie biodrowym;
– ułożenia nóg – unikać trzeba zakładania nogi na nogę oraz krzyżowania nóg, zarówno podczas siedzenia, jak i spania;
– pozycji ciała – nie wykonywać gwałtownych przysiadów;
– podnoszenia ciężkich przedmiotów – nie należy tego robić przez rok;
– prawidłowej masy ciała – jest to bardzo ważne, ze względu na obciążenie stawu biodrowego.
Codzienność po zabiegu – na co zwrócić uwagę?
Po powrocie do domu po zabiegu, przed chorym stanie wiele przeszkód, początkowo trudnych do pokonania. Dlatego też warto, by członkowie rodziny przygotowali się na jego powrót, dostosowując na przykład niektóre meble do jego wzrostu czy montując specjalne uchwyty w toalecie i kabinie prysznicowej. Można też zamontować podwyższoną nakładkę na muszlę klozetową, by ułatwić siadanie i wstawanie. Wskazane będzie również usunięcie dywanów i chodniczków oraz zakupienie mat antypoślizgowych.
Pamiętać trzeba, by wspierać chorego w codziennych czynnościach, ale nie wyręczać. Na pewno trudność sprawiać będzie mu ubieranie i rozbieranie, pomoc bliskiej osoby jest w takim przypadku bardzo istotna. Szczególnie przy zakładaniu spodni, warto pamiętać, by czynność tę zaczynać od chorej nogi.
Siadanie, wstawanie, chodzenie
Po wszczepieniu sztucznego stawu biodrowego, bardzo ważne jest, aby siadać na twardych, a nie miękkich krzesłach. Siadać trzeba na całym krześle, a nie na jego brzeżku, ale tak, by stawy kolanowe były niżej niż biodrowe. Podczas siedzenia nie należy opierać się rękami o chorą nogę.
Ważna jest również postawa podczas chodzenia: ciało powinno być wyprostowane, a kroki długie, bez patrzenia na stopy. Prawidłowy chód wraca dzięki kulom. U pacjentów z endoprotezą cementową trwa to około 3-4 miesięcy, a w przypadku endoprotezy bezcementowej nawet do pół roku. Najwcześniej, bo już po dwóch miesiącach kule mogą odstawić pacjenci po kapoplastyce czyli oszczędnej metodzie endoprotezoplastyki stawu biodrowego.
Bardzo pomocny w rehabilitacji stawu biodrowego mógłby okazać się pobyt w sanatorium, gdzie dostępność licznych zabiegów, takich jak krioterapia, balneoterapia, hydroterapia, termoterapia, magnetoterapia czy laseroterapia, dają wspaniałe rezultaty znacznie przyspieszając powrót do dawnej sprawności.
