Ciało człowieka założone jest z różnych organów, kości, mięsni oraz stawów. Jednym z największych stawów organizmu ludzkiego jest staw kolanowy. Jest to staw zawiasowy złożony, który jest miejscem połączenia kości udowej i piszczelowej. Do stawu kolanowego przynależy także trzeszczka inaczej zwana rzepką. Kolano posiada także dwie łąkotki, które dopasowują do siebie dwie łacące się ze sobą powierzchnie. Głównymi ruchami kolana są zgięcie i prostowanie. Jednak w pozycji zgięcia możliwe jest także uzyskanie ruchu rotacyjnego. Staw kolanowy wzmocniony jest poprzez twory zwane więzadłami. Posiada on więzadła zewnętrzne – poboczne oraz torebkę stawową, a także wewnętrzne, którymi są więzadła krzyżowe przednie i tyle.
W okolicy stawu kolanowego zlokalizowane są także kaletki maziowe, które posiadają połączenie z jamą stawu kolanowego. Kaletki te mają postać worka pęcherzykowatego, zbudowanego z tkanki łącznej. Ich zadaniem jest wytwarzanie mazi, która nadaje im gładkości i wilgotności. Dzięki takiej strukturze możliwe jest zmniejszenie tarcia pomiędzy mięśniem, a podłożem w trakcie kurczenia się, ułatwienie ślizgania się narządów względem siebie, a także występuje, jako uzupełnienie torebki stawowej.
Ważnym elementem kolana są także więzadła. Więzadła zewnętrzne wzmacniają kolano po jego obu stronach. W momencie wyprostu kolana, mocno napinają się stabilizując cały staw. W trakcie zgięcia są luźne i pozwalają na rotacyjne ruchy kolana. Więzadła zewnętrzne to: więzadło poboczne piszczelowe, więzadło poboczne strzałkowe, więzadło rzepiki, troczki rzepki, więzadło podkolanowe skośne, więzadło podkolanowe łukowate.
Kolano posiada także więzadła wewnętrzne, których głównymi zadaniami są: utrzymanie i blokowanie kości piszczelowej, zapobieganie przemieszczania się jej ku przodowi, ograniczenie nadmiernego zgięcia i wyprostu kolana, zapobieganie koślawienia i szpotawienia się stawu, a także zapobieganie tylnego przemieszczania się piszczeli. Do więzadeł wewnętrznych zaliczamy: więzadła krzyżowe przednie i tylne, więzadło poprzeczne, łąkotkowo – udowe przednie i tylne.
Aby ciało ludzkie mogło przemieszczać się w swobodny sposób, wymagana jest synchronizacja pewnych elementów szkieletu. Do prawidłowej lokomocji przyczynia się przede wszystkim miednica oraz praca kończyn dolnych, których główna częścią są kolana.
Podczas pozycji stojącej oraz translokacji, stawy kolanowe narażone są na wielkie obciążenia, które spowodowane są naciskiem i pracą mięśnia dwugłowego uda, a także przyjmowaniem ciężaru całego organizmu. W trakcie lokomocji, ćwiczeń sportowych, a także z biegiem czasu stawy te mogą ulegać urazom, kontuzjom i przeciążeniom. Mogą one być spowodowane upadkiem, uderzeniem, przekręceniem, wytarciem. Urazy, jakie mogą powstawać w wyniku tych bodźców to złamania, skręcenia, niestabilności, urazy łąkotek itp.
Objawami, jakie mogą towarzyszyć kontuzji kolana są: silny ból stawu, obrzęk wokół kolana, ograniczenia ruchowe stawu, zasinienia, drętwienia, mrowienia, zniekształcenia stawu, trzeszczenie czy zablokowanie ruchów kolana.
Nieleczone kontuzje stawu kolanowego mogą doprowadzić do dalszych urazów innych struktur ciała człowieka. Zaniedbanie procesu leczenia kolana może wywołać chondromalacje rzepki, urazy mięsni, zwyrodnienia stawu kolanowego oraz powstawanie różnego rodzaju torbieli.
W przypadkach gdzie leczenie wymaga interwencji chirurgicznej należy przejść odpowiedni zabieg, który poprawi stan kolana i pozwoli lepiej funkcjonować w życiu codziennym.
Niekiedy stan kolana jest na tyle zaburzony, że wymagana jest jego wymiana. Pacjent powinien wtedy poddać się zabiegowi, jakim jest wszczepienie endoprotezy kolana. Pozwoli mu to przynajmniej w częściowy sposób powrócić do sprawności fizycznej.
Wskazaniami do przeprowadzenia operacji endoprotezoplastyki są: rozległe urazy, zwyrodnienia np. na tle choroby reumatycznej, stany zapalne kolana, zbyt mała ilość mazi w torebce stawowej, duża szpotawość kolana.
W obecnych czasach lekarze mają możliwość doboru odpowiedniej protezy kolanowej. Wybór prawidłowego rodzaju uzależniony jest od stopnia uszkodzenia stawu. Można zastosować endoprotezę całościową – gdy kolano jest bardzo zniszczone lub endoprotezę częściową – przy urazach lżejszych. Lekarze decydują także, z jakiego tworzywa będzie zastosowana endoproteza – cementowa czy bezcementowa. Różnią się one między sobą sposobem zespolenia z kością i utrzymania na miejscu.
Po wykonanym zabiegu endoprotezy bardzo ważnym elementem jest rekonwalescencja.
Pacjent jeszcze przed zabiegiem powinien wzmacniać mięśnie otaczające staw kolanowy i przygotować go do późniejszej pracy.
Rehabilitacja po endoprotezie kolana przebiega w kilku fazach. W pierwszym tygodniu po zabiegu, chory wykonuje ćwiczenia izometryczne, polegające na spinaniu mięśnia bez zmiany jego długości. Innymi zabiegami są ćwiczenia bierne, które pozwalają zwiększyć ruchomość w stawie kolanowym, bez nakładu i użycia siły mięśni pacjenta. Do tych ćwiczeń często używane są dodatkowe narzędzia takie jak SZYNA CPM. Ćwiczenia bierno – czynnościowe mające na celu zwiększenie ruchomości kolana, a także przyrost siły mięsni najczęściej wspomagane są pracą rehabilitanta, który może być źródłem oporu.
Dodatkowo zaleca się ćwiczenia oddechowe, naukę chodzenia o kulach, poruszanie się po schodach. Należy pamiętać by początkowo nie obciążać stawu kolanowego, dopiero w kolejnych tygodniach po operacji staw ten może być nieco bardziej eksploatowany.
Przykładowymi ćwiczeniami, jakie zalecane są do rehabilitacji kolana są: zginanie kolana w pozycji stojącej, prostowanie, zginanie, ruchy rotacyjne stopy, wciskanie kolana w podłoże lub umieszczoną pod nim gumowa piłkę, chodzenie po schodach początkowo z użyciem kuli rehabilitacyjnych.
Aby rehabilitacja była skuteczna należy zadbać o systematyczność oraz dokładność wykonywanych ćwiczeń. Terapia powrotu do sprawności fizycznej może być także wspomagana różnego rodzaju zabiegami fizykoterapeutycznymi, jakimi są np. ultradźwięki, stosowanie oddziaływania pola magnetycznego, wirówki itp.
