Serce to jeden z najważniejszych organów w organizmie ludzkim. Jest to centralny organ układu krwionośnego. Nazywany jest pompą ssąco – tłoczącą. Jest to mięsień, dzięki, któremu krew pompowana jest do wszystkich organów i tkanek ciała.
Serce składa się z lewej i prawej komory oraz lewego i prawego przedsionka. Części serca są ze sobą ściśle powiązane, a praca każdej z nich posiada szczegółowe dla siebie znaczenie i zadania.
Praca serca odbywa się na zasadzie faz odpowiednio po sobie następujących. Za początek cyklu pracy mięśnia sercowego przyjmuje się pauzę – moment, w którym przedsionki i komory serca pozostają w rozkurczu, a krew przelewa się z żył głównych do przedsionków, a następnie komór. Następną fazą jest skurcz przedsionków. W tym momencie, w komorze wzrasta ciśnienie, a one same wypełnione są krwią w 70 – 80%. Skurcz przedsionków powoduje dalsze przetaczanie się krwi poprzez zastawkę przedsionkowo – komorową, co prowadzi do zwiększenia objętości krwi w komorach.
Kolejnym etapem jest skurcz komór. W fazie tej poprzez różnicę ciśnień występujących w przedsionkach i komorach, zastawki zamykają się.
Skurcz komory powoduje wzrost ciśnienia krwi, co umożliwia otwarcie zastawki aortalnej oraz wyrzut krwi na obwód ciała.
W kolejnej fazie komory rozkurczają się, spada ciśnienie, a zastawki zamykają się.
Cykl ten jest powtarzalny, a jego prawidłowa praca utrzymuje organizm w ciągłym ukrwieniu i natlenowaniu komórek całego ciała.
Serce, jak pozostałe organy ludzkiego ciała, może ulec zaburzeniom. Nieprawidłowości te mogą zaburzać pracę organizmu i innych narządów. Mogą one być niebezpieczne i zagrażające życiu człowieka.
Do niektórych chorób układu krążenia można zaliczyć: chorobę niedokrwienną serca, wady wrodzone i nabyte, choroby wsierdzia i osierdzia, miażdżycę, nowotwór serca, zapalenie mięśnia sercowego i inne.
Do często spotykanych zaburzeń związanych z pracą mięśnia sercowego można zakwalifikować zawał serca.
Zawał serca jest efektem postępującej choroby wieńcowej. Początkiem procesu zawałowego jest pęknięcie blaszki miażdżycowej. Blaszka miażdżycowa powstaje w naczyniach krwionośnych na skutek odkładania się cholesterolu, który zwęża światło żyły i utrudnia przepływ krwi do komórek. Na pękniętej blaszce miażdżycowej tworzy się zakrzep, który uniemożliwia przepływ krwi. W bardzo krótkim czasie komórki serca obumierają, co prowadzi do martwicy mięśnia sercowego.
Zawał często poprzedza stan przedzawałowy, który jest stanem niedokrwiennym serca. Jest to potoczne określenie dławicy piersiowej. To pewnego rodzaju sygnał alarmowy, który świadczy o szybkim rozwoju miażdżycy.
Termin „stan przedzawałowy” używany jest także przez lekarzy, jako środek do wyjaśnienia pacjentom zagrożeń, jakie niosą za sobą zaburzenia powstałe w jego organizmie.
Objawy zawału serca
Zawał serca może ujawnić się dwojako. Może postępować on jako ostry zawał serca lub niemy zawał serca.
Ostry zawał serca często charakteryzuje się takimi objawami jak: silny ból w klatce piersiowej, ból nadbrzusza, osłabienie, omdlenie, ostry, rozległy ból nad mostkiem, pieczenie w przełyku, duszność, kołatanie serca, nadmierna potliwość, nudności, stan podgorączkowy, wymioty, uczucie leku.
Jednak nie w każdym przypadku chory odczuwa takie dolegliwości. Z przeprowadzonych badań naukowych wynika, że 40% osób doznających zawału nie odczuwało żadnych symptomów. Mówi się wtedy o zawale niemym.
Przyczyny zawału serca.
Do zawału serca może przyczynić się wiele czynników. Może to być nieodpowiedni tryb życia lub wrodzone wady serca.
Jedną z głównych przyczyn powodujących martwicę mięśnia sercowego jest otyłość. Niezdrowe odżywianie się oraz brak aktywności fizycznej powoduje odkładanie się blaszek miażdżycowych w żyłach oraz zatykanie światła przepływu krwi. Zmiana nawyków żywieniowych i stosowanie odpowiedniej diety może zapobiec powstawaniu różnych zaburzeń związanych z pracą serca.
Kolejnym czynnikiem zagrażającym pracy serca jest stres. Bodziec ten jest główną przyczyną zawału serca młodych ludzi. Stres oraz niemożność wyładowań napięcia nerwowego powoduje podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi, co może spowodować różnego rodzaju defekty organu. Stres często przyczynia się do powstawania złych nawyków, takich jak palenie papierosów, spożywanie alkoholu lub różnego rodzaju używek. Substancje te niekorzystnie wpływają na układ krążenia i pracę serca.
Inną przyczyną zawału serca może być nieprawidłowa budowa anatomiczna mięśnia sercowego oraz tętnic, przez co przepływ krwi jest ograniczony. Do zawału serca może przyczynić się także zbyt niska ilość tlenu lub cukrów we krwi.
Czynnikami wywołującymi zaburzenia pracy serca może być również stosowanie środków antykoncepcyjnych oraz spożywanie zbyt dużej ilości napojów zawierających kofeinę.
Postępowanie w przypadku zawału serca.
Gdy podejrzewamy zawał serca u siebie lub osoby, znajdującej się w naszym pobliżu należy bezzwłocznie wezwać karetkę pogotowia ratunkowego. Chorego ułożyć w pozycji siedzącej, w taki sposób, aby jego tułów znajdował się powyżej linii nóg. Należy ułatwić mu oddychanie oraz dać możliwość dostarczenia jak największej ilości tlenu, poprzez rozpięcie kurtki, swetra, zdjęcia krawata. Jeśli istnieje taka możliwość, trzeba nałożyć na dłonie chorego ciepłe, mokre okłady. W przypadku, gdy osoba, która doznała zawału, nie oddycha, można zastosować masaż serca oraz resuscytację oddechową.
Osoba, która przeszła zawał serca, powinna niezwłocznie zostać odwieziona do szpitala, gdzie zostanie poddana odpowiedniemu leczeniu i objęta specjalistyczną opieką lekarską. Powinna ona przejść rehabilitację szpitalną, która umożliwi pacjentowi powrót do życia codziennego. Rekonwalescencja polega na powolnym pionizowaniu chorego oraz nauki chodzenia. Nieodzownymi ćwiczeniami stają się ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia czynne kończyn górnych, a także oklepywanie pacjenta w celu zapobiegania zbierania się niepotrzebnej wydzieliny w górnych drogach oddechowych.
Aby rehabilitacja przebiegła pomyślnie, a pacjent mógł wrócić do życia codziennego bardzo ważna jest edukacja chorego, która umożliwia nabycie wiedzy na temat możliwości i przeciwwskazań dotyczących trybu jego życia.
