Zawał mięśnia sercowego to stan, gdy dochodzi do martwicy serca. Pośród przyczyn tego stanu wymienia się: wysoki poziom „złego” cholesterolu (LDL), nadciśnienie tętnicze lub zapalenie tętnic wieńcowych. Na skutek arteriosklerozy dochodzi do zamknięcia światła jednej czy paru tętnic. Symptomy zawału mięśnia sercowego to: duszność, ból w klatce piersiowej zlokalizowany za mostkiem, bladość, zlewne oraz zimne poty.
Stanem zbliżonym do zawału pod względem występujących symptomów jest dławica piersiowa niestabilna. Jednakże w owym wypadku nie występują ani zmiany w EKG ani zwiększone markery, dominuje ból w klatce piersiowej.
Zawał, więc martwica mięśnia sercowego
Nie sposób mówić o lokalizacji zawału bez omówienia ukrwienia mięśnia sercowego. Zawał serca jest bowiem martwicą mięśnia sercowego, do jakiej dochodzi, kiedy przerwany zostaje dopływ krwi do pewnego obszaru ściany serca (ma miejsce tzw. okluzja).
Tętnice wieńcowe (ponieważ tak zowią się naczynia dostarczające krew do mięśnia sercowego, określone tak, gdyż w swym przebiegu obejmują serce jak wieniec) gwarantują stałe dostarczanie tlenu oraz elementów wzmacniających do kardiomiocytów (więc komórek budujących mięsień sercowy).
Kiedy tego zabraknie, w przeciągu paru minut dochodzi do martwicy niedokrwionego obszaru mięśnia sercowego oraz czynność skurczowa kardiomiocytów ustaje.
Tętnica wieńcowa lewa ma dwie podstawowe gałęzie. Gałąź międzykomorowa przednia odpowiada za ukrwienie przedniej części prawej komory, lewej komory oraz przegrody międzykomorowej. Tymczasem gałąź okalająca zaopatruje lewy przedsionek serca oraz lewą komorę.
Z kolei tętnica wieńcowa prawa odpowiada za ukrwienie prawej komory, prawego przedsionka i części dolnej komory lewej.
Zawał mięśnia sercowego – przyczyny
Najpowszechniejszą przyczyną zawału mięśnia sercowego jest zamknięcie światła jednej (czy paru) tętnic wieńcowych przez odłączenie blaszki miażdżycowej oraz powstały w naczyniu zakrzep.
Miażdżyca jest zapalną chorobą tętnic, jaka zaczyna się w niezwykle młodym wieku, jednakże dopiero po 50. roku życia chorzy odczuwają jej symptomy. Zmiany miażdżycowe to zgrubienia wewnętrznej części ściany tętnic (występują zatem wewnątrznaczyniowo), jakie sukcesywnie zwiększają się, doprowadzając do zwężenia światła naczynia. Najistotniejszym elementem rozwoju zmian miażdżycowych jest wysoki poziom cholesterolu LDL we krwi.
Inne, rzadsze przyczyny zawału serca to m.in.: zwolniony przepływ krwi przez naczynia, skurcz tętnicy wieńcowej (dotyczy on zwłaszcza ludzi młodych, i dochodzi do niego m.in. przy dużej hiperwentylacji czy zatruciu kokainą), nadciśnienie tętnicze, zapalenie tętnic wieńcowych.
Zawał mięśnia sercowego – symptomy
Wczesne uchwycenie początku ostrego niedokrwienia serca jest bardzo ważne, ze względu na fakt, że im szybciej pacjent uzyska pomoc oraz dojdzie do przywrócenia przepływu w zamkniętym naczyniu wieńcowym, tym większa jest szansa, iż niedokrwione kardiomiocyty zachowają żywotność oraz powtórnie podejmą funkcję skurczową.
Nie bez powodu zatem funkcjonuje w środowiskach kardiologicznych zwrot „czas to mięsień”. Badania naukowe wykazały, iż każde 30 minut opóźnienia we wdrożeniu leczenia w czasie zawału skutkuje wzrostem zagrożenia zgonu aż o 7,5 proc.
Więc tak istotne jest niebagatelizowanie ważnych symptomów zawału serca oraz jak najszybsze zasięgnięcie pomocy medycznej. Manifestacja zawału serca jest charakterystyczna, chociaż także od owej zasady zdarzają się wyjątki.
Występuje parę dominujących symptomów zawału mięśnia sercowego.
Ból w klatce piersiowej za mostkiem – jest on najistotniejszym symptomem zawału serca. Jest umieszczony za mostkiem, ma charakter gniotący, duszący oraz palący. Trwa dłużej aniżeli 20 minut, natomiast pacjent wielokrotnie manifestuje go przykładając pięść do klatki piersiowej. Ból zawałowy promieniuje nieraz do lewego barku, ramienia oraz żuchwy. Osoby cierpiące na chorobę niedokrwienną serca wielokrotnie odczuwają bóle w klatce piersiowej – są to tzw. bóle dławicowe, jakie ustępują po przyjęciu dawki nitrogliceryny. Ból w zawale serca nie ustępuje po zażyciu nitrogliceryny ani innych środków z grupy nitratów. Co istotne, osoby starsze, kobiety, i również chorujący na cukrzycę mogą słabiej czuć ból, co może być przyczyną późnego wykrycia czy chociażby przeoczenia zawału serca we wczesnym stadium.
Duszność – może mieć ona różne natężenie. Jest zwłaszcza silna u chorych z dużym zawałem serca prowadzącym do niewydolności lewej komory. W ekstremalnych wypadkach może dojść do obrzęku płuc.
Bladość, zwiększona potliwość.
Kołatanie serca – jest ono manifestacją zaburzeń rytmu serca, jakie mogą współistnieć z zawałem.
Ból brzucha, wymioty oraz nudności – u blisko 10 proc. pacjentów mogą być one jedynym symptomem pochodzącym z podrażnienia przepony (dotyczy zawału ściany dolnej).
Pośród symptomów zawału mięśnia serca wymienia się także zmęczenie oraz utratę przytomności.
Zawał serca – typy oraz lokalizacja
Lokalizacja zawału serca zależna jest od tego, w obszarze jakiej z tętnic wieńcowych przerwany został przepływu krwi. Rozległość tymczasem zależy od miejsca, w jakim na przebiegu tętnicy doszło do okluzji.
Im wcześniej światło naczynia zostało zamknięte, tymże większy obszar pozostaje niedokrwiony oraz tym większa część ściany serca jest otoczona zawałem. Bieżące nazewnictwo zawałów (proponowane przez American Heart Association) jest następujące:
– zawały lewej komory serca:
– zawał ściany przedniej: przeważnie wywołany zamknięciem światła gałęzi międzykomorowej przedniej lewej tętnicy wieńcowej;
zawał ściany bocznej: jego przyczyną zazwyczaj jest niedrożność gałęzi okalającej czy gałęzi diagonalnej odchodzącej od gałęzi międzykomorowej przedniej;
– zawał ściany dolnej: dotyczy części ściany serca, jaka bezpośrednio sąsiaduje z przeponą, więc także może objawiać się bólem oraz paleniem w obszarze nadbrzusza (jest to tzw. maska brzuszna zawału serca); przeważnie spowodowany jest przez zamknięcie światła prawej tętnicy wieńcowej;
– zawał ściany tylnej/dolno-podstawny – spowodowany zamknięciem dalszego odcinka gałęzi okalającej lewej tętnicy wieńcowej czy rzadziej tylno-bocznej odnogi gałęzi zstępującej prawej tętnicy wieńcowej.
